Materiały metodyczno-informacyjne i narzędzia dla nauczycieli, doradców zawodowych, psychologów, pedagogów i rodziców
Głównym celem tej publikacji jest podnoszenie szans uczniów gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych i innych placówek systemu oświaty, w tym Centrum Kształcenia Ustawicznego i Zawodowego (CKUiZ), na pomyślne wejście na rynek pracy, tj. pozyskanie zatrudnienia zgodnego z ich zainteresowaniami oraz predyspozycjami zawodowymi.
Optymalizowanie tranzycji zakłada wsparcie uczniów gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych i innych placówek systemu oświaty w zakresie planowania oraz wyboru ścieżki edukacyjnej polegające na:
• wzbogaceniu warsztatu pracy doradców zawodowych, nauczycieli, pedagogów, psychologów przez zapewnienie:
– nowoczesnego narzędzia do rozpoznawania predyspozycji zawodowych,
– materiałów dydaktycznych, które mogą być wykorzystywane zarówno do lepszego przygotowania osób do diagnozy, jak również jako warsztaty uzupełniające oraz pogłębiające diagnozę w toku kierowanej autorefleksji uczennicy/ucznia;
• wsparciu rodziców w zakresie przygotowania się do dyskusji mającej na celu pomoc dzieciom w podjęciu decyzji edukacyjno-zawodowych;
• pobudzeniu aktywności zawodowej uczniów, która będzie konsekwencją dokonanej diagnozy oraz autorefleksji.
Teoretyczne założenia, które przyświecały proponowanej strategii rozpoznawania predyspozycji zawodowych, tj.: założenia narracyjnej teorii Marka Savickasa, zdeterminowały układ niniejszego opracowania. Książka, oprócz wstępu i załączników, składa się z pięciu głównych modułów – rozdziałów. Ich kolejność i zawartość odpowiada krokom oraz metodom zalecanym w nowoczesnym postępowaniu, zmierzającym do pogłębionego, refleksyjnego rozpoznania indywidualnych predyspozycji zawodowych człowieka. Są to następujące rozdziały: Zainteresowania, Aspiracje, Metody, Edukacja, Kariera.
Tę część publikacji otwiera rozdział zatytułowany Zainteresowania, bowiem ich właściwe rozpoznanie i nazwanie jest podstawą rozpoczęcia procesu diagnozy predyspozycji zawodowych. Zainteresowania były i w znacznym stopniu nadal są powszechnie uważane za jeden z istotnych wyznaczników wyboru zawodu i przyszłej kariery zawodowej. W tym rozdziale zamieszczono materiały służące użytkownikowi przede wszystkim do:
• systematyzacji wiedzy z zakresu poradnictwa zawodowego i nazwania swoich zainteresowań;
• wielopłaszczyznowego wglądu w źródła i obszary zainteresowań;
• analizy indywidualnych pasji, talentów;
• określenia miejsca, jakie zainteresowania, pasje i talenty odgrywają w organizacji naszego codziennego życia oraz potencjału ich „uzawodowienia” przez każdego człowieka.
Rozdział drugi dotyczy aspiracji, determinujących nasze plany życiowe (w tym edukacyjne), doraźne i perspektywiczne zamierzenia, a także aktywność, której celem jest realizacja tych planów. Mimo swej kluczowej roli, jaką w wyborze ścieżki zawodowej odgrywają zarówno indywidualne aspiracje każdego człowieka planującego przyszłość zawodową, jak i aspiracje osób, z którymi jest on najbardziej emocjonalnie związany, niewystarczająco często są one przedmiotem gruntowanej analizy i refleksji. Ta część opracowania ma stworzyć użytkownikowi sprzyjające warunki do:
• uświadomienia sobie najważniejszych czynników warunkujących kształtowanie się aspiracji, zwłaszcza ich struktury oraz poziomu;
• zastanowienia się nad własną hierarchią wartości;
• rozpoznania motywów dokonywanych wyborów edukacyjno-zawodowych;
• określenia jego aktualnych aspiracji i oczekiwań wobec swojej przyszłości.
Rozdział trzeci, czyli Metody, odnosi się przede wszystkim do doskonalenia umiejętności w zakresie podejmowania przemyślanych i autonomicznych decyzji dotyczących dalszych kroków edukacyjno-zawodowych. W czasie korzystania z zawartości tego rozdziału, może to nastąpić dzięki:
• przeanalizowaniu swoich oczekiwań wobec pracy zawodowej;
• analizie własnych mocnych i słabszych stron odnoszących się do warunków fizycznych, intelektualnych, cech osobowości oraz predyspozycji psychologicznych;
• diagnozie (na podstawie narzędzia on-line, w którym większość pytań została osadzona w komiskowej fabule) indywidualnych predyspozycji zawodowych;
• analizie oraz refleksji nad specyfiką pracy w wybranych zawodach.
Rozdział czwarty – Edukacja – powinien pomóc w doprecyzowaniu działań służących realizacji podjętych decyzji edukacyjno-zawodowych. Dotyczy to zwłaszcza wyboru typu (formy) kształcenia, który zapewni skuteczne rozwijanie predyspozycji zawodowych i zainteresowań oraz realizowanie aspiracji. Uświadomienie specyfiki edukacji w różnych typach szkół i ustalenie preferowanych przez każdego człowieka sposobów uczenia się sprzyja wyższej efektywności realizacji celów kształcenia. To z kolei wpływa na poziom zaangażowania w proces samokształcenia oraz motywuje do opanowania wielu różnych kompetencji i pozyskania potrzebnych kwalifikacji.
Materiały zamieszczone w tym rozdziale sprzyjają:
• usystematyzowaniu wiedzy na temat struktury i specyfiki poszczególnych typów szkolnictwa zawodowego;
• uświadomieniu istoty każdej formy kształcenia, dokształcania i doskonalenia zawodowego, którą jest nabywanie różnorodnych kompetencji oraz kwalifikacji;
• ustaleniu preferowanych przez użytkownika/ucznia sposobów uczenia się.
Ostatni piąty rozdział nosi tytuł Kariera. Przebieg kariery zawodowej oraz poziom satysfakcji zawodowej w znacznej mierze są konsekwencjami podejmowanych przez człowieka aktywności edukacyjnych i jego doświadczeń zawodowych. Obecnie wzrasta świadomość relatywnego oraz subiektywnego charakteru kariery zawodowej. Ten rozdział pozwala nie tyle na precyzyjne zaplanowanie szczebli kariery zawodowej, ile na:
• uświadomienie sobie przez użytkownika różnych typów i ścieżek kariery zawodowej w XXI wieku;
• przekonanie się o konieczności intensywnego zaangażowania w doskonalenie umiejętności w każdej branży, jeśli danej osobie: pracownikowi, przedsiębiorcy, przyświeca cel rozwoju zawodowego i stawania się wysokiej klasy specjalistą czy renomowaną firmą;
• zweryfikowanie stereotypów związanych z tzw. „robieniem kariery”;
• refleksję nad wizją własnej karier.
Opublikowane w:
Piróg, D. (2015). ZAMEK. Rozpoznawanie predyspozycji zawodowych. Materiały metodyczno-informacyjne i narzędzia dla nauczycieli, doradców zawodowych, psychologów, pedagogów i rodziców. Warszawa, Wyd. Nowa Era. 184 s. (ISBN 978-83-267-2476-3 
).
Ukazało się także:
Piróg, D. (2015). ZAMEK. Rozpoznawanie predyspozycji zawodowych. Materiały informacyjne i narzędzia dla uczniów. Warszawa, Wyd. Nowa Era, 120 s. (ISBN 978-83-267-2475-6 ).
