Przejście absolwentów studiów wyższych w XXI wieku z etapu edukacji do zatrudnienia to złożony proces, uzależniony od wielu czynników i rodzący szereg konsekwencji społecznych, psychologicznych, ekonomicznych o niejednorodnej skali oddziaływania.
Mimo dużego znaczenia tranzycja absolwencka jest w Polsce jednym ze słabiej zbadanych zagadnień, zarówno w ujęciu teoretycznym, jak i empirycznym. Kluczowymi przyczynami tego stanu jest dopiero rodząca się w koncepcji edukacji akademickiej idea optymalizacji zatrudnialności absolwentów oraz brak cyklicznych, ogólnokrajowych monitoringów diagnozujących losy zawodowe tej populacji. Podstawą do dogłębnego zbadania wchodzenia nowo promowanych absolwentów na rynek pracy jest przestudiowanie naukowych teorii, przedstawiających mechanizmy tego procesu. W artykule przedstawiono wybrane teorie rynku pracy i wchodzenia na rynek pracy, które są szczególnie istotne w odniesieniu do absolwentów szkół wyższych i w świetle studiów literatury poświęconej tym teoriom mają kluczowe znaczenie w procesach tranzycji zachodzących w gospodarkach opartych na wiedzy. W warunkach dużej eklektyczności pola badań procesów tranzycji istnieje potrzeba analizy teorii wchodzenia na rynek pracy, powstałych w różnych dyscyplinach naukowych, zwłaszcza w ekonomii, socjologii i psychologii. Dlatego z dorobku nauk socjologicznych i ekonomicznych skupiono się na teorii: filtra, kapitału ludzkiego, kapitału społecznego, kompetencji, konkurencji, sygnalizacyjnej (sygnałów), segmentacji. Z obszaru badań psychologicznych zaprezentowano teorie aspiracji, determinacji, kapitału psychologicznego i motywacji. Wymienione teorie były w różnym stopniu podstawą do budowania modeli przechodzenia absolwentów studiów wyższych na rynek pracy. Wyniki badań wskazują, że teorią, która obecnie, zdaniem specjalistów z różnych dyscyplin naukowych, najpełniej charakteryzuje mechanizmy tranzycji w gospodarce opartej na wiedzy, jest teoria kompetencji.
Opublikowane w:
Piróg, D. (2013). Wybrane teorie przechodzenia absolwentów szkół wyższych na rynek pracy w warunkach gospodarki opartej na wiedzy. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 23, 146-159.