W ostatnich kilkudziesięciu latach coraz większym utrudnieniem w pracy nauczycieli stała się wzrastająca liczba dzieci i młodzieży dyslektycznej. Zjawisko dysleksji zostało rozpoznane dużo wcześniej, lecz nie było ono tak powszechnie znane jak obecnie.
Termin dysleksja po raz pierwszy został użyty w roku 1887 przez R. Berlinga w odniesieniu do tzw. dysleksji nabytej, czyli utraty umiejętności czytania. Od tego czasu zaproponowano wiele różnych definicji dysleksji, które generalnie określały ją jako zaburzenie polegające na nieprawidłowym rozpoznawaniu słów (czytaniu) i/albo na nieprawidłowo rozwijającym się przyswajaniu pisania bądź na przyswajaniu jej z dużymi trudnościami. W Polsce termin ten pojawił się w 1959 roku.
Dyslektycy to przede wszystkim chłopcy (przewaga liczbowa chłopców względem dziewcząt wynosi 4:1) – uczniowie szkoły podstawowej i gimnazjum. Średnio około czterech uczniów w dwudziestopięcioosobowej klasie to uczniowie dyslektyczni.
Dysleksja w największym stopniu utrudnia proces nauczania nauczycielom języka polskiego oraz języków obcych, ale nie oznacza to, że nie stawia ona barier innym, do których należą także nauczyciele przyrody. Uczniowie dyslektyczni mają kłopoty nie tylko z czytaniem, pisaniem, poprawną pisownią. Innymi objawami dysleksji, bezpośrednio zakłócającymi proces edukacji przyrodniczej są między innymi:
-częste zaburzenia w rozpoznawaniu symboli;
-trudności w stawaniu wydarzeń w logicznej kolejności;
-trudności w przypominaniu sobie terminów;
-niepewność w określaniu kierunków i czasu;
-kłopoty w orientacji przestrzennej.
Jednocześnie obowiązkiem każdego nauczyciela jest personalistyczne podejście do uczniów i troska o efektywne upowszechnianie wiadomości oraz umiejętności z zakresu danego przedmiotu lub bloku przedmiotowego. Aby nauczyciel mógł podołać wymienionym obowiązkom, powinien tak dobierać metody nauczani i środki dydaktyczne, by w optymalny sposób zapewnić edukację całej populacji uczniów.
Podstawą do prawidłowego postępowania wobec uczniów, u których uwidaczniają się wyżej scharakteryzowane trudności, jest właściwe rozpoznanie ich źródeł. Niełatwo bowiem rozstrzygnąć, czy uczeń jest dyslektykiem, czy też jego niepowodzenia na lekcjach przyrody mają inne podłoże. Nauczyciel musi w takich przypadkach liczyć na rzetelną diagnozę psychologów i innych kompetentnych w tym zakresie osób. Jeśli rozpoznanie stwierdzi, iż ma on do czynienia z uczniem dyslektycznym, powinien rozpocząć odpowiednie działania.
Dyslektykom można pomóc stosując specjalne metody nauczania . Lecz najpierw osiągnąć trzeba (niejednokrotnie ciężką pracą wychowawczą) zmodyfikowanie ich osobowości. Uczniowie ci mają zazwyczaj niska samoocenę, co powoduje, że są albo zamknięci w sobie, cisi, albo wręcz odwrotnie – agresywni i nieposłuszni.
W referacie przedstawiono:
1). Generalne zasady postępowania każdego nauczyciela wobec ucznia dyslektycznego
2). Różnorodne propozycje sprawdzonych metod i technik pracy z uczniem dyslektycznym na zajęciach z przyrody .
Opublikowane w:
Butryn D., 1999. Uczniowie dyslektyczni a proces nauczania-uczenia się geografii i treści geograficznych w bloku przyrodniczym. Geografia w Szkole, nr 5, s.272-275