Sondaż diagnostyczny to jedna z coraz częściej stosowanych metod badań w dydaktyce geografii. Metoda ta pozwala na zgromadzenie danych ilościowych i jakościowych związanych z szeroko pojętym procesem kształcenia, których nie można pozyskać z żadnych innych publikowanych źródeł.
Warunkiem efektywności każdej z odmian sondażu diagnostycznego jest przede wszystkim: właściwy dobór badanej grupy, poprawne skonstruowanie narzędzi oraz wysoka responsywność. Dwa pierwsze warunki są zależne od świadomości badawczej, dużego doświadczenia i staranności naukowej osoby realizującej takie badania. Ostatni z wymienionych warunek efektywności badań, tj.: responsywność, jest problemem niezwykle złożonym i nie w pełni zależnym od badającego a ryzyko niskiego zwrotu badań lub nieudzielenia odpowiedzi na wiele pytań – to jeden z głównych argumentów przeciw prowadzeniu badań naukowych z zastosowaniem sondażu diagnostycznego.
Niniejsze opracowanie podejmuje problematykę czynników wpływających na poziom responsywności grup osób indagowanych w dwóch aspektach: odmowy wzięcia udziału w badaniu i niedzielenia odpowiedzi na pojedyncze pytania.
Opublikowane w:
Piróg D., 2010. Sondaż diagnostyczny w badaniach z zakresu dydaktyki geografii – wybrane determinanty responsywności [W:] Obszary metropolitarne we współczesnym środowisku geograficznym (red. Liszewski S.), UŁ, Łódź, s. 415-425
Literatura:
1. Adamczewska M., Głowacz A., Smętkiewicz K., SzkurłatE., 2009 Jakość kształcenia geograficznego w szkole wyższej na przykładzie łódzkiego ośrodka akademickiego [W:] Efekty kształcenia na różnych poziomach edukacji (w druku).
2. Bargh J.A., 1990. Auto-motives: preconscious determinants of thought and behavior [W:] Handbook of motivation and cognition, nr 2, s. 90-130.
3. Barwinek G., 2007. Nauczanie geografii a egzaminy zewnętrzne – w świetle wypowiedzi dyrektorów gimnazjów województwa świętokrzyskiego [W:] Region w edukacji przyrodniczo-geograficznej. Nauki geograficzne w badaniach regionalnych, tom IV (red. M. Strzyż, A. Zieliński), Wyd. IG AŚ, Kielce, s. 15 – 21.
4. Doliński D., 2000. Psychologia wpływu społecznego. TP Ossolineum, Wrocław.
5. Dybska – Jakóbkiewicz I., 2006. Etapy kształcenia a zmiany tożsamości regionalnej uczniów [W:] Idee i praktyczny uniwersalizm geografii. Geografia społeczno-ekonomiczna. Dydaktyka. Dokumentacja geograficzna, nr 33 (red. T. Komornicki, Z. Podgórski), IGiPZ PAN, Warszawa, s.308-311.
6. Kałaska M., Komorowski M., 2007. Psychologiczne i socjologiczne uwarunkowania responsywności w badaniach kwestionariuszowych [W:] Analiza losów zawodowych absolwentów – narzędzia i metody w krajach Unii Europejskiej i w Polsce (red. J. Żyra), Wyd. Biuro Karier, Instytut Ekonomii, Socjologii i Filozofii Politechniki Krakowskiej, Kraków, s. 23-38.
7. Keane M, Naydenow K., Piróg D., Sahin S., 2009. Transnational lives: migrant narratives of “home” and “belonging” [W:] Thinking European(s): New Geographies of Place, Culture and Identities (red. M. Keane, M. Villanueva), Cambridge Scholar Publishing, Newcastle, s. 120-159.
8. Konarzewski K., 2000. Jak uprawiać badania oświatowe. Monografia metodyczna. WSiP, Warszawa.
9. Kopeć K., 2006. Znaczenie geografii według uczniów liceum ogólnokształcącego [W:] Idee i praktyczny uniwersalizm geografii. Geografia społeczno-ekonomiczna. Dydaktyka. Dokumentacja geograficzna, nr 33 (red. T. Komornicki, Z. Podgórski), IGiPZ PAN, Warszawa, s. 318-323.
10. Król A., 2007. Motywy wyboru studiów geograficznych przez studentów Akademii Świętokrzyskiej [W:] Region w edukacji przyrodniczo-geograficznej. Nauki geograficzne w badaniach regionalnych, tom IV (red. M. Strzyż, A. Zieliński), Wyd. IG AŚ, Kielce, s. 59-63.
11. Łobocki M., 2001. Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych. Oficyna Wyd. Impuls. Kraków.
12. Nagło E., 2004. Podstawowe czynniki wpływające na stosunek uczniów do geografii jako przedmiotu nauczania [W:] Kształcenie i dokształcanie nauczycieli geografii w Polsce i w krajach Unii Europejskiej w drodze do jednoczącej się Europy (red. W. Osuch, D. Piróg), Wyd. Nauk. AP, Kraków, s. 97-100.
13. Osuch W., 2004. Szkolne praktyki zawodowe studentów geografii a kompetencje nauczyciela geografii [W:] Kształcenie i dokształcanie nauczycieli geografii w Polsce i w krajach Unii Europejskiej w drodze do jednoczącej się Europy (red. W. Osuch, D. Piróg), Wyd. Nauk. AP, Kraków, s. 54-64.
14. Osuch W., 2006, Formation Geography Professional competences – candidates for teachers in selected universities in Poland, Germany, Slovakia and Czech Republic. Geographic Review nr 2/2 2006, (red. A. Gajdos) Department of Geography Faculty of Natura Science Matej Bel University Banska Bystrica Slovakia, s. 558-565.
15. Pilch J., 1995. Zasady badań pedagogicznych. Wyd.2, Żak, Warszawa.
16. Piróg D., 2006. Absolwenci nauczycielskich studiów geograficznych na krakowskim rynku pracy [W:] Idee i praktyczny uniwersalizm geografii. Geografia społeczno-ekonomiczna. Dydaktyka. Dokumentacja geograficzna nr 33 (red. T. Komornicki, Z. Podgórski), IGiPZ PAN, Warszawa, s. 338-345.
17. Piróg D., 2007. The role of intercultural education in preparing Polish pupils to functioning in the United Europe – results of research in Northern Ireland [W:] Teaching in and about Europe (red. K. Donert, P. Charzyński, Z. Podgórski), SOP. Toruń, s. 58-68.
18. Piróg D., 2009. Pomiar przekonań i postaw w procesie realizacji edukacji międzykulturowej – propozycja metodologiczna [W:] Polska dydaktyka geografii. Tradycje i nowe wyzwania (red. A. Hibszer), UŚ, Sosnowiec, s. s. 138-147.
19. Podgórski Z., 2006. Wybrane aspekty badań nad stosowaniem komputerów w nauczaniu geografii [W:] Idee i praktyczny uniwersalizm geografii. Geografia społeczno-ekonomiczna. Dydaktyka. Dokumentacja geograficzna, nr 33 (red. T. Komornicki, Z. Podgórski), IGiPZ PAN, Warszawa, s.346-353.
20. Rodzoś J., 2002. O badaniach naukowych w dydaktyce geografii [W:] Czynniki i bariery regionalnej współpracy trans granicznej – bilans dokonań (red. J. Kitowski), Wyd. Oświatowe Fosze, Rzeszów, s. 485 – 500.
21. Soczówka M., 2004. Wyposażenie gimnazjów w zakresie technologii informacyjnej i jego wykorzystanie a kształcenie nauczycieli geografii [W:] Kształcenie i dokształcanie nauczycieli geografii w Polsce i w krajach Unii Europejskiej w drodze do jednoczącej się Europy (red. W. Osuch , D. Piróg), Wyd. Nauk. AP, Kraków, s. 219 – 225.
22. Szczęsna J., Religa A., 2004. Doskonalenie zawodowe nauczycieli geografii województwa lubelskiego w świetle badań ankietowych [W:] Kształcenie i dokształcanie nauczycieli geografii w Polsce i w krajach Unii Europejskiej w drodze do jednoczącej się Europy (red. W. Osuch, D. Piróg), Wyd. Nauk. AP, Kraków, s. 193 – 200.
23. Szkurłat E., 2004. Więzi terytorialne młodzieży z miastem. Uwarunkowania, przemiany. Wyd. UŁ, Łódź.
24. Tracz M., Piróg D., Gurgul B., 2007. Motywy wyboru geografii na maturze a wyniki egzaminu maturalnego – studium przykładowe [W:] Uczenie się i egzamin w oczach uczniów. (red. B. Niemierko, M.K.Szmigel), PTDE, Kraków, s. 664-673.
25. Wójtowicz B.,2008. Oczekiwania i postawy nauczycieli w zakresie kształcenia na studiach podyplomowych z przyrody. Edukacja biologiczna i środowiskowa, Kwartalnik dla Nauczycieli, nr 1-2 (25-26), Instytut Technologii Eksploatacji-PIB, Warszawa, s. 87-95.