“Nie kształcimy geografów, ale specjalistów od pewnych wąskich działów geografii. Tego wymaga rozwój nauki, ale jest to przeciwne interesom szkoły, gdzie niepotrzebni są wąscy
specjaliści, ale tak zwani niekiedy złośliwie omnibusy.” (Flis 1982)
Dynamiczne przemiany społeczno-gospodarcze i technologiczne zachodzące we współczesnym świecie indukują potrzebę szybkiego adaptowania się do nowych uwarunkowań. Wyzwanie to nie omija także kształcenia geograficznego na poziomie wyższym. Przyjęta przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a wynikająca ze Strategii Lizbońskiej struktura studiów trzystopniowych wymusza namysł nad programem kształcenia na kierunku geografia, zwłaszcza nad wizją efektywnego przygotowania kandydatów do zawodu nauczyciela geografii. Współcześnie konstruowanie nowych planów i programów studiów dość rzadko rozpoczyna się od retrospektywnej analizy doświadczeń naukowych specjalistów w tym zakresie, choć pogłębiona refleksja wydaje się nieodzownym punktem wyjścia do realizacji tych zadań. W odniesieniu do nauczycielskich studiów geograficznych, wyjątkowo
uzasadniony jest ponowny namysł nad ich koncepcją w świetle rozważań i praktycznych rozwiązań, które zostały wypracowane w krakowskiej Wyższej Szkole Pedagogicznej (obecnym Uniwersytecie Pedagogicznym). W niniejszym szkicu zaprezentowano główne założenia teoretyczne programów studiów geograficznych oraz ich egzemplifikacji empirycznych, opracowanych i wdrażanych przez Jana Flisa, w świetle aktualnych wyzwań kształcenia geograficznego na poziomie wyższym.
Opublikowane w:
Piróg, D., Tracz, M. (2013). Koncepcja nauczycielskich studiów geograficznych według Jana Flisa. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica, 4.
Bibliografia:
Flis, J. (1955). Wakacyjne prace polowe w programie studiów geograficznych. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP, Nauki Geograficzno-Biologiczne, 4, 3–28.
Flis, J. (1973). Propozycje zmian organizacji studiów dla pracujących (kurs wyrównawczy dla poziomu WSN dla absolwentów SN geografii). Prace z Dydaktyki Szkoły Wyższej/Wyższa Szkoła Pedagogiczna, 11, 88–90.
Flis, J. (1981). Rola prac magisterskich na studiach dla pracujących. Materiały i Sprawozdania– Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Krakowie, 6, 223–226.
Flis, J. (1984). Pedagogizacja nauczycielskiego kierunku studiów. Materiały i sprawozdania – Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Krakowie, 7, 51–56.
Górz, B., Kozanecka, M., Rajman, J. (1996). Instytut Geografii Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. KEN w Krakowie w minionym pięćdziesięcioleciu. W: J. Jarowiecki, S. Piskorz (red.), Różne drogi kształcenia i dokształcania nauczycieli geografii. Kraków: COMSN, Instytut Geografii Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Komisja Dydaktyki Geografii PTG, 26–42.
Hibszer, A., Tracz, M. (2011). Studia geograficzne w Polsce po wprowadzeniu Deklaracji Bolońskiej. Prace Komisji Edukacji Geograficznej PTG, 1, 137–151.
Jelonek, A., Kucharska, M., Piskorz, S. (1996). Raport o stanie kształcenia geografów na wyższych uczelniach w Polsce, w tym kształcenia nauczycieli geografii. Biuletyn Informacyjny COMSN, 52–64.
Mochnacki, R. (1958). Organizacja i rozwój studiów geograficznych w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie w latach 1946–1957. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP, Geografia, 8, 3–34.
Mochnacki, R. (1962). Studia geograficzne w krakowskiej WSP w latach 1957–1960. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP, 10, 3–14.
Osuch, W. (2010). Kompetencje przedmiotowe i dydaktyczne nauczycieli geografii oraz studentów geografii- kandydatów na nauczycieli. Kraków: Wyd. Naukowe UP.
Pakuła, L., Ziętara, T. (1973). Zarys rozwoju kierunku geografia w latach 1961–1971. W: Z. Tabaka (red.), Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Krakowie w latach 1961–1971. Kraków: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Krakowie, 172–192.
Pióro, T. (1982). W nauczaniu konieczna jest korelacja (rozmowa z prof. Janem Flisem). Nowa Szkoła, 38 (5/6), 212–215.
Piróg, D. (2006). Absolwenci nauczycielskich studiów geograficznych na krakowskim rynku pracy. Dokumentacja Geograficzna, 33, 338–345.
Piróg, D., Tracz, M., Osuch, W. (2007). Kształcenie i doskonalenie nauczycieli geografii w świetle Deklaracji Bolońskiej w Akademii Pedagogicznej w Krakowie. W: B. Sitarska, R. Droba, K. Jankowski (red.), Jakość kształcenia w szkole wyższej. Studia trzystopniowe a jakość kształcenia w wyższej szkole. Siedlce: Wyd. Akademia Podlaska, 77–84.
Piróg, D. (2012). Poziom zainteresowania pracą w zawodzie nauczyciela wśród studentów geografii. Prace Komisji Edukacji Geograficznej PTG, 2, 194–210.
Ruta, Z. (1996). Instytut Geografii. W: Z. Ruta (red.), Wyższa szkoła Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie w latach 1982–1996. Kraków: Wyższa Szkoła Pedagogiczna, 205–218.
Szkurłat, E. (2004). Kształcenie nauczycieli geografii w świetle różnic programu kształcenia geograficznego na poziomie szkolnym i akademickim. W: W. Osuch, D. Piróg (red.), Kształcenie i dokształcanie nauczycieli geografii w Polsce i w Krajach Unii Europejskiej w drodze do jednoczącej się Europy. Kraków: Wyd. Naukowe UP, 65–73.
Tracz, M. (2008). Rola i znaczenie dydaktyki geografii w przygotowaniu zawodowym nauczycieli geografii. W: K. Sujak-Lesz (red.), Kształcenie nauczycieli w szkole wyższej. Wrocław: Centrum Edukacji Nauczycielskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, 217–223.
Tracz, M., Stanuch, J. (2011). Losy zawodowe absolwentów nauczycielskich studiów geograficznych, Akademii Pedagogicznej w Krakowie. W: K. Potyrała (red.), Kompetencje czy kwalifikacje? Efekty kształcenia studentów kierunków przyrodniczych w kontekście Krajowych Ram Kwalifikacji i badań na różnych etapach edukacyjnych. Kraków: Wyd. Naukowe UP, 37–44.