W Polsce, od lat 90. XX w., geografia jako przedmiot nauczania musiała potwierdzać swoją przydatność i wartość edukacyjną, co doprowadziło do odnowienia programów nauczania, zmian w podejściu do nauczania tego przedmiotu w praktyce szkolnej oraz powstania nowych koncepcji teoretycznych. Efektem tych działań jest istnienie od 2017 r. geografii w postaci odrębnego przedmiotu w klasach 5–8 szkoły podstawowej (w sumie w wymiarze pięciu godzin tygodniowo), a w szkołach ponadpodstawowych w klasach 1–3 (w ogólnym wymiarze czterech godzin). Uczniowie realizujący w szkołach średnich zakres rozszerzony geografii otrzymują dodatkowo sześć godzin i kontynuują naukę tego przedmiotu również w klasie czwartej. To istotna zmiana względem lat 1999–2017.W kontekście częstych zmian oświatowych, które zachodziły w ostatnim ćwierćwieczu, oddziałując na geografię jako przedmiot szkolny oraz jej miejsce w edukacji, warto zastanowić się nad wybranymi zagadnieniami współczesnej edukacji geograficznej w Polsce oraz jej istotą. W niniejszym opracowaniu proponujemy omówić je, ogniskując się wokół trzech osi tematycznych:
– refleksji nad teoretycznymi założeniami współczesnej edukacji geograficznej oraz jej celach;
– wyzwań, przed którymi staje edukacja geograficzna w odniesieniu do treści kształcenia (lokalne, regionalne, globalne), koncepcji geograficznej edukacji regionalnej i ekologicznej w kontekście zrównoważonego rozwoju oraz związanej z nimi realizacji celów wychowawczych, a także przygotowania nauczycieli geografii do stawania się w tej dziedzinie mistrzem i przewodnikiem dla ucznia;
– badań w odniesieniu do postrzegania geografii jako przedmiotu szkolnego przez uczniów, osiągnięć uczniów z geografii w świetle wyników egzaminów zewnętrznych (matury z geografii), kontroli i oceny osiągnięć uczniów z wiedzy geograficznej.
Tych kilka problemów stało się okazją do zaprezentowania subiektywnego spojrzenia na różne, wybrane aspekty edukacji geograficznej w Polsce na początku drugiej dekady XXI w. Opracowanie to stanowi uzupełnienie refleksji oraz dyskusji geografów, dydaktyków geografii oraz nauczycieli geografii różnych szczebli edukacyjnych i typów szkół mających miejsce podczas dorocznych konferencji Komisji Edukacji Geograficznej PTG.
Zapraszamy do lektury niniejszej monografii nauczycieli różnych poziomów kształcenia, geografów oraz studentów przygotowujących się do wykonywania zawodu nauczyciela geografii, zachęcając równocześnie do dyskusji w zakresie podejmowanych tematów.
Opublikowane w:
Adamczewska, M., Angiel, J., Dybska-Jakubkiewicz, I., Dzięcioł-Kurczoba, B., Groenwald, M., Hibszer, M. Mularczyk, A., Piotrowska, I., Piróg, D., Sadoń-Osowiecka, T., Tracz, M. (2023). Edukacja geograficzna. Refleksje – Inspiracje – Badania. Wybrane aspekty. Wyd. Naukowe Bogucki, Poznań.